Za ovu sednicu predsednik Narodne skupštine utvrdio je dnevni red:

1. Obraćanje Narodnoj skupštini Ranka Krivokapića, predsednika Skupštine Crne Gore i predsednika Parlamentarne skupštine OEBS-a.

(Sednica je počela u 13.15 časova. Sednicom predsedava Nebojša Stefanović, predsednik Narodne skupštine.)


PREDSEDNIK: Poštovane dame i gospodo, poštovani narodni poslanici, otvaram Četvrtu posebnu sednicu Narodne skupštine Republike Srbije u 2013. godini.
Ovu posebnu sednicu sazvao sam da bi se Narodnoj skupštini obratio gospodin Ranko Krivokapić, predsednik Skupštine Crne Gore i predsednik Parlamentarne skupštine OEBS–a.
Čast mi je da, u ime narodnih poslanika i u svoje ime, pozdravim gospodina Ranka Krivokapića, kao i ostale članove delegacije koji prisustvuju današnjoj sednici: Njegovu ekselenciju gospodina Igora Jovovića, ambasadora Crne Gore u Republici Srbiji, gospodina Ivana Vujovića, šefa Kabineta predsednika, gospođu Jelenu Davidović, savetnika predsednika i gospođu Jelenu Mitrović, savetnika predsednika.
Molim gospodina Krivokapića, predsednika Skupštine Crne Gore i predsednika Parlamentarne skupštine OEBS–a, da uzme reč.
RANKO KRIVOKAPIĆ: Uvaženi predsedniče Stefanoviću, potpredsednici, poštovane koleginice i kolege poslanici Narodne skupštine Republike Srbije, izuzetna mi je čast da vam se obratim u ime Parlamentarne skupštine OEBS–a i u ime Skupštine Crne Gore, prvi put u jednom nacionalnom parlamentu otkad sam izabran za predsjednika Parlamentarne skupštine OEBS–a.


Želio sam da time istaknem i posebno poštovanje prema gradu u kojem je još 1978. godine održan drugi od osnovnih skupova tadašnje Konferencije o evropskoj bezbjednosti i saradnji, i posebno poštovanje Republici Srbiji, zemlji koja će predsjedavati u godini jubileja, četrdeset godina od osnivanja Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju.
Imao sam tu istorijsku privilegiju da pod ovim svodom sjedim i djelujem kao poslanik sedam godina, u dva državna oblika. Imao sam čast boriti se zajedno sa vama za mir, dobro i građansku demokratiju u teškom vremenu zla, koje je bilo ophrvalo nekad zajedničku nam domovinu. Danas imam posebno zadovoljstvo da se u ovom najvišem domu demokratije u Republici Srbiji, kao prvi crnogorski zvaničnik od obnove nezavisnosti, obratim i kao predsjednik najveće parlamentarne skupštine na svijetu, Parlamentarne skupštine OEBS–a.
Srce tog izbora je predana i iskrena podrška balkanskih predstavnika, čija je emocija, poštovane kolege iz Narodne skupštine Republike Srbije, bila posebno inspirativna za sve poslanike Parlamentarne skupštine OEBS–a i koristim priliku da im još jedanput zahvalim na našoj zajedničkoj pobedi.
No moja je emocija svakako i mnogo veća kada vam kao predsjednik Skupštine Crne Gore čestitam otvaranje pristupnih pregovora, istorijski korak na putu Republike Srbije ka EU. To je potvrda hrabrosti u donošenju najtežih političkih odluka i predanog rada koji je Republika Srbija pokazala u godinama koje je trasirao pokojni premijer Zoran Đinđić, a vi ostali nastavili do ovog rezultata. Uskoro ćemo zajedno biti u pregovaračkim poglavljima. Na tom putu Srbija može na Crnu Goru, kao i vazda, računati.
Poštovani narodni poslanici, OEBS je danas najveća regionalna bezbjednosna organizacija u svijetu, koja okuplja 57 zemalja i ima svojih 19 misija na terenu, pružajući ključni doprinos u tri dimenzije – ljudskoj, vojno-političkoj i ekonomsko-ekološkoj.
U okviru brojnih pokušaja i inicijativa, sa ciljem jasnijeg oblikovanja uloge OEBS-a u savremenim globalnim političkim okolnostima, svakako da je Helsinki plus 40 proces posebne obaveznosti za sve članice. Srbija će ga voditi do samog kraja.
Helsinki plus 40 je proces i najnoviji pokušaj da se realizuje vizija i uloga OEBS-a u evroatlantskim i evroazijskoj bezbjednosnoj arhitekturi i poveća njena efikasnost. Ishod ovog procesa treba da označi novu epohu razvoja OEBS-a, današnju organizaciju reformiše, produbi postojeće komparativne prednosti, ojača međusobno povjerenje, obezbjedi mehanizme za dogovor i odgovor na nove izazove, te da prevaziđe aktuelne funkcionalne probleme koji umanjuju efikasnost i organizaciju djelovanja.
Helsinki je daleke 1975. godine bio odgovarajući i sveobuhvatan odgovor, sa vidljivim rezultatima, na izazove koje je nametnula jedna epoha. Helsinki 40 plus treba da reafirmiše ulogu OEBS-a danas, u ne manje izazovnim vremenima.
Ovaj, kao i svi drugi procesi čija reforma leži u srži OEBS-a, može biti dostojno dočekan jedino ako znamo da međunarodno bezbjednosno okruženje nije uniformno i homogeno. Dolazimo iz zemalja različite tradicije, političke kulture, ali i predrasuda. Sve to vodi i do različitih očekivanja od ove jedinstvene organizacije multilateralne saradnje.
Koliko god znali da se traži snažno timsko liderstvo, isto tako znam da našoj organizaciji, kao uostalom i svakoj drugoj, može biti dobro samo ako cjelina teži dobru. Tom cilju zajedništva bićemo bliži samo ako budemo međusobno uvažavali, razumjeli jedni druge. Tom cilju bićemo bliži tako što ćemo naše odnose graditi na kooperaciji, a ne samo na pukoj koegzistenciji, što je dosta često rezultat nedovoljne spremnosti da se ide korak naprijed.
U većem dijelu područja koje pokriva OEBS finansijska kriza povećava rizik od moguće političke nestabilnosti. To takođe može dovesti do povećanja napetosti među zemljama susjedima. Kao rezultat smanjenja perspektivnosti i napretka u području ekonomije i ljudskih prava, bezbjednost se ponovo nameće kao nezaobilazna tema. U godinama koje su pred nama Parlamentarna skupština OEBS-a će imati za cilj da obezbijedi i radi na afirmaciji i potvrdi svoje jedinstvene uloge na međunarodnoj političkoj sceni.
OEBS može sebi dozvoliti da bude statičan samo na jednom polju, polju očuvanja već utemeljenih vrijednosti. Te vrijednosti moraju ostati nesporne, posebno sada više nego ikada, kada je međunarodni kontekst pod intenzivnim promjenama.
Poštovane kolege narodni poslanici, Misija OEBS je stalna pomoć Republici Srbiji u izgradnji samostalnih, odgovornih i efikasnijih demokratskih institucija, posebno na području vladavine prava, ljudskih prava, slobode medija, sprovođenja zakona i zaštite životne okoline. Takođe, naš cilj je podrška civilnom društvu i podsticanju regionalne saradnje i pomirenja koji je doprinos održivom bezbjednosnom i stabilnom društvu svih građana Srbije.
Kroz program Parlamentarne skupštine koji je OEBS sprovodio želimo podržati rad poslanika u cilju jačanja njihove zakonodavne i, posebno, kontrolne uloge. Parlamenti snažno jačaju svoju vitalnost kroz programe stručnog usavršavanja zaposlenih. Na njih često zaboravimo, a oni su snaga koja nam daje i dodatno ojačanje.
Danas parlamenti postaju značajni centri istraživanja i analize. To je osnova na kojoj poslanici mogu izgraditi svoje stavove i zastupati one najbolje iz komparativnih analiza kako bismo legislativom naša društva činili boljim i ugodnijim za život.
Parlamentarna skupština OEBS-a će u ovom mandatu posebnu pažnju usmjeriti ka projektima e-parlamenta, kako bismo omogućili što transparentniji i efikasniji rad najvećih zakonodavnih tijela i čestitam vam na već "lajv skriningu" vaših sjednica, vaših radnih tijela i vašoj punoj dostupnosti javnosti na internetu, što je još jedan dokaz kako parlament i parlamentarizam snažno napreduje u Srbiji.
Parlamenti moraju imati široko otvorena vrata za građane, civilni sektor praćen budnim okom slobodne javnosti. Na taj način ćemo osigurati da parlament bude ušće bogatstva različitih stavova, struka, zarad što boljih rezultata koje će društvo osjećati.
Budžet OEBS-a za Srbiju od 2002. do 2013. godine bio je više od sto miliona evra, što nedvosmisleno pokazuje da je OEBS i te kako iskazao volju i spremnost da ulaže i pomaže procese u Republici Srbiji.
Uvažene kolege, potrebno je istaći da je Srbija ostvarila značajan napredak u oblasti vladavine prava i zaštite manjina, kao i borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala. Takođe je vidljivo i sve značajnije učešće Skupštine u radu Parlamentarne skupštine OEBS, Saveta Evrope i drugih međunarodnih organizacija. Ovi primeri odslikavaju unutrašnje jačanje institucija u Srbiji i u političkom sistemu zemlje, što vodi i značajnoj parlamentarnoj diplomatiji.
Dobijanje datuma pregovora za učlanjenje u EU hrabri učlanjenje u EU i daje pozitivnu snagu da Beograd i Priština i u parlamentarnim kapacitetima otpočnu međusobne dijaloge. Taj dijalog u samom svom cilju mora imati komponentu bezbjednosti, što je osnovni cilj i temelj OEBS-a, koji će voditi višeslojnoj normalizaciji odnosa u regionu. Narodna skupština Republike Srbije mora računati na savjetodavnu i stručnu pomoć OEBS-a na njenom putu u daljim reformama i snaženju. Parlamenti, posebno u ovom dijelu Evrope, imaju ključnu ulogu kao generatori mira, stabilnosti i pomirenja.
Poštovane kolege, u području OEBS-a parlamenti su značajno jačali svoju ulogu u političkim sistemima u poslednjih nekoliko godina. Lisabonski ugovor, kao i razvoj parlamentarnih sistema u novim demokratijama, kakve jesu naše, veoma doprinosi jačanju nadzorne uloge parlamenta, kao i jačanju parlamentarne diplomatije naših zemalja.
Parlamenti pod pritiskom krize počinju uviđati da će bez njihove snažne kontrole uloga krize i kriza sama po sebi možda postati i normalnost. Izazovu krize, očigledno je, uobičajeni politički praktičari ne mogu odgovoriti. Praktičari održavaju stvari dok funkcionišu, ali nemaju sposobnost da ih mijenjaju.
Iz ovog stanja pojedinačno, a ni zajedno, bojim se, nećemo moći izaći bez snažnog liderstva i vizije. A njegov osnov je jaka parlamentarna demokratija; bez nje nema ni snažnog liderstva i vizije.
Menadžerske vlade krizu su pretvorile u pojam više sile, a kriza je rezultat pogrešnih političkih odluka, nikakve više sile. Parlamenti zato moraju biti mjesto koje će otvoriti prostore neprijatnih istina i uzeti odgovornost bolnih promjena.
Mi parlamentarci smo birani da gradimo puteve sigurne budućnosti, a ne trenutne voljenosti. Mandat na pamet, pamet koja gradi svoju poziciju na četiri godine nije dostojna posvećenosti na koju smo se obavezali prema građanima koji su nas birali. Često se gubi iz vida da su parlamenti izvorište demokracije i legitimiteta. To često prenebregava javnost, a i naše kolege iz izvršne vlasti, koji svoj legitimitet crpe iz parlamenta. Mi na ovim prostorima znamo dobro tu izreku – kad se voda zamuti, vratimo se njenom izvoru, a to je sasvim sigurno demokratiji i parlamentarizmu.
Poštovani narodni poslanici Republike Srbije, danas čitav naš region stremi ka EU upravo kroz povratak trajnim vrijednostima, zajedništvu, toleranciji i društvenoj pravdi, tekovinama koje su jedno istinsko neprolazno nasleđe evropske civilizacije.
Nakon raspada zajedničke nam domovine prošli smo kroz najgrđe dvije decenije samostalnih odluka južnoslovenskih naroda. Viđeli smo da nejedinstvo vodi u nesreću, dok nesreće naknadno ponovo vraćaju ljudsku potrebu zbližavanja onih koji su više od 70 godina stvarali mnogo toga i mnogo zajedničkog dobra koji smo lako zaboravili u jednom periodu.
Srbi i Crnogorci imaju posebnu obavezu da svoju mnogo puta dokazanu bliskost iskoriste da jednom zavazda osude i loše politike koje su se desile u međusobnim odnosa. Naše čojstvo i junaštvo istorijski nas obavezuje da se suočimo sa svojim djelima i nedjelima. Zatvaranjem istorijskih sporova dajemo primer ostalima na zapadnom Balkanu i time otvaramo nove mogućnosti pune zajedničke posvećenosti regiona teškim izazovima budućnosti.
Znamo već da bez pravde nema ni povjerenja ni trajne stabilnosti. Nama, Južnim Slovenima, i ostalima na zapadnom Balkanu, danas u danu evropskog sjećanja na Srebrenicu, ali i sve nevine žrtve balkanskih sukoba, a bilo ih je na svim stranama, treba jedinstvo u zajedničkom progresivnom i emancipatorskom projektu. Ono je mnogo važnije od jedinstva koje obezbjeđuju zajedničke granice nekad jedinstvene države. Ma kako se jednostavna i sama po sebi razumljiva činila ta lekcija, naša istorija je dokaz da je mi još uvek nismo dobro naučili. Braneći granice iscrtani u prošlosti, odveć smo često i odveć lako odricali se budućnosti.
Saradnja, svijest o zajedničkom dobru, volja da se susjedov uspjeh prihvati kao svoj i kao motiv za svoje, politika ravnopravnosti koja je nužna za trajne dobre odnose, to je, vjerujem, budući politički portret našeg regiona. Dobro svakog od nas čini dobro svima nama, posebno kada se to dešava u nama u bliskoj Srbiji. Mi ne možemo učiniti boljom našu istoriju, ali moramo uzeti odgovornost za našu sadašnjost i budućnost. Veliki Miloš Crnjanski nam je davno poručio – srećni narodi gledaju u budućnost.
Poštovani, zato mi dozvolite da svoju besjedu završim čisto po crnogorski – neka je vječna Srbija. (Aplauz.)
PREDSEDNIK: Zahvaljujem gospodinu Ranku Krivokapiću, predsedniku Skupštine Crne Gore i predsedniku Parlamentarne skupštine OEBS.
Zaključujem Četvrtu posebnu sednicu Narodne skupštine Republike Srbije u 2013. godini. Hvala vam.
(Sednica je završena u 13.30 časova.)